Etdiyi əməllərə görə sevinib etmədikləri ilə öyünməmək

Gör­dü­yü iş­lər­lə lov­ğa­lan­maq eləcə də həqiqətdə et­mə­di­yi iş­lər­lə öyün­mək cə­miy­yət­də­ki bir çox in­san­larda müşahidə olunan ümumi haldır. Hal­bu­ki «Ali-İm­ran» su­rə­si­nin 188-ci ayə­sin­də bu dav­ra­nı­şın Al­lahın dər­ga­hın­da bə­yə­nil­mə­yən bir əx­laq ol­du­ğu bil­di­ri­lir. Ayə­də be­lə buy­ru­lur:
 

“Et­dik­lə­ri əməl­lə­rə gö­rə se­vi­nən və gör­mə­dik­lə­ri iş­lə­rə gö­rə tə­rif olun­ma­ğı se­vən kim­sə­lə­rin əzab­dan xi­las ola­caq­la­rı­nı gü­man et­mə. On­la­rı şid­dət­li bir əzab göz­lə­yir!” (Ali-İm­ran su­rə­si, 188).

Be­lə dav­ra­nı­şın tə­mə­lin­də in­sa­nın öz əmə­li he­sab et­di­yi, əs­lin­də isə yal­nız Al­la­hın di­lə­mə­si və ya­rat­ma­sı ilə baş ve­rən iş­lə­ri özü­nə aid et­mək və bun­lar­la öz nəf­si­ni üstün tutmaq durur. Hal­bu­ki, in­san is­tər bir işi özü et­sin, is­tər­sə də et­mə­sin, fər­qi yox­dur, əs­lin­də, o işi ya­ra­dan qüv­və son­suz güc və elm sa­hi­bi olan Al­lah­dır.

Heç bir in­sa­nın özü­nə aid müs­tə­qil gücü yox­dur. Hər şey və hər ha­di­sə yal­nız Al­la­hın iz­ni və di­lə­mə­si ilə baş ve­rir. Bu­na gö­rə də in­sa­nın sər­bəst şə­kil­də gü­cü­nün çat­ma­ya­ca­ğı bir şe­yə gö­rə lov­ğa­la­nıb öyün­mə­si onun əs­lin­də bu şe­yi ya­ra­dan Al­la­hı la­zı­mın­ca qiy­mət­lən­dir­mə­di­yi­ni gös­tə­rir. Bu da in­sa­nın öz nəf­si­ni ilah he­sab et­mə­si və nəf­si­ni Al­la­ha şə­rik qoş­ma­sı mə­na­sı­na gə­lir. Al­lah Öz ayə­lə­rin­də Ona şə­rik qoş­ma­ğın ən bö­yük gü­nah ol­du­ğu­nu, bun­dan əl çə­kməyən in­san­la­rı ba­ğış­la­ma­ya­ca­ğı­nı bil­dir­miş­dir. Elə bu sə­bəb­dən də Rəb­bi­mi­zin sonsuz gücünü qiy­mət­lən­dir­mək əvə­zi­nə, öyü­nüb özü­nü yük­səlt­mək is­tə­yən in­san­lar Quran­da şid­dət­li əzab­la müj­də­lən­miş­lər.